" قهر و لطف "

 "يكي گفت كه مولانا همه لطف است، و مولانا شمس الدين را هم صفت لطف است و هم صفت قهر است... او مرا موصوف مي كرد به اوصاف خدا، كه هم قهر دارد و هم لطف.

    آن سخن او نبود و قران نبود و احاديث نبود. آن سخن من بود كه به زبان او مي رفت...

    مولانا را جمال خوب است و  مرا جمالي هست و زشتي هست. جمال مرا مولانا ديده بود ، زشتي مرا نديده بود. اين بار نفاق  نمي كنم و زشتي مي كنم تا تمام مرا ببيند، نغزي مرا و زشتي مرا. "

                                                      ( مقالات شمس تبريزي ؛  دفتر اول / ص ۷۳سطر ۱۱)

       آدمي موجودي پيچيده و داراي تناقض ها و تضادهايي در ماهيت وجودي اش است .  خوبي تفاوت انسان با ديگر موجودات عالم به همين داشتن صفات متضاد است . اختياركردن ،  انتخاب نمودن  و آزادي ذاتي كه آدمي دارد تا از دو پديده مخالف هم  ، يكي را برگزيند ، شايد به همين دليل باشد .

     زشتي و زيبايي  ،  خوبي و بدي  ،  لطف  و قهر  ،  من  و تو  ، ...  دو پاره هاي مقابل هم و گاها متضاد و متخالفي هستند كه آدمي در شرايط محيطي خاصي ، چاره اي از برگزيدن يكي از آنها ندارد ؛ و اين گزينش و انتخاب عموما دشوار و طاقت فرساست .ايجاد ديدگاهي كه بتواند مابين اين ضدها آشتي و سازگاري دهد ، تمامي تلاش بزرگان عرصه فهم ومعنا بوده است . فقط در صورتي مي توان از ميدان جنگ اضداد گريخت كه آشتي مابين انها برقرار كرد . انسان كامل و يا در پي كامل شدن در جستجوي راه حلي است تا بتواند كه امر به ظاهر متضاد را در باطن همسو ببيند .

       « و حق را دو صفت است ؛ قهر و لطف. انبيا مظهرند هر دو را. مومنان ، مظهر لطف حق اند و كافران مظهر قهر حق . »

                                                                          (مولانا  ؛  فيه ما فيه / ص ۱۷۴)

         انتظاري كه آدمي از رفتار ديگران دارد و طالب ثبات و يكنواختي است ،  موجب ملاحظه گري و رعايت حال از سوي فرد مقابل،  شده و نهايتا رفتاري غير واقعي و پنهان كارانه را ايجاد خواهد كرد . كردار و گفتار انسان ، بسته به شرايط و وضعيتي است كه در آن موقعيت و حال دروني قرار گرفته است . اينكه هميشه و در هر حال، از فردي ، انتظار اعمال يكساني را داشته باشيم بدون آنكه  بسنجيم روان و درون او در چه حال و قراري است ، خود خواهي ما را نشان داده و شهادت مي دهد .

آني تو كه در صومعه  مستم  داري           در كعبه نشسته بت پرستم داري

بر نيك و بد توا م مرا دستي نيست             در دست توام تا چه دستم داري

(مولانا  / رباعي  ۱۶۶۵)

     ديدن تضادهايي همچون قهر گونه گي  و  لطف وارگي  از فردي ، نه تنها نشانه بي ثباتي رفتاري نيست بلكه شاهدي بر سلامت و كامليت انساني اوست . آدمي كه در درونش لطفي آميخته با قهر و يا قهري پيچيده با لطف نداشته باشد ، ناقص است و كامل نيست ! كمال انساني در بروز همه گونه صفات بشري است ، ليكن بجا و در جاي شايسته خود .

     نفاق ورزيدن و خود را در همه حال و همه جا به يك صورت و شكل درآوردن ، همان فريب دادن مردمان است و گول زدن خود .  در قبال لطف،  آدم عادي لطف ورزيده و در مقابل قهر نيز قهر خواهد كرد .

           زين دو هزاران من و ما ، اي عجبا  من چه منم ؟      

  گوش بنه عربده را ، دست منه بر دهنم!

       چون كه من از دست شدم ، در ره من شيشه منه      

  ور بنهي پا بنهم ، هر چه بيابم شكنم

              زان كه دلم  هر نفسي  دنگ خيال تو  بود       

      گر طربي، در طربم؛ گر حزني، در حزنم

                 تلخ كني، تلخ شوم؛ لطف كني ، لطف شوم            

      با تو خوش است ، اي صنم لب شكر خوش ذقنم

                                                                  (غزليات شمس ؛ مولانا / غزل ۱۳۹۷  )